ریخت شناسی داستان های فارسی شهاب الدین سهروردی

نام و نام خانوادگی: بهناز منصور سیف آباد رشته تحصیلی: زبان و ادبیات فارسی استاد راهنما: دکتر سهیلا صلاحی مقدم استاد مشاور: دکتر نسرین فقیه ملک مرزبان تاریخ دفاع: اسفند 1388 چکیده: از آنجا که عارفانه ها از جمله منابع اساسی فرهنگ و ادبیات ایران است و رساله سهروردی به عنوان یکی از شاخصه های ارزنده ادبیات عرفانی است؛ آن را انتخاب نمودیم تا هر چه بیشتر با شیوه گفتار و شکل شناسی آثار او آشنا شویم. بدین منظور روش کار ولادیمیر پراپ را در حکایت ها به کار بردیم تا با تجزیه و تحلیل سازه ها و بررسی روابط آنها و ارائه الگویی، راه را برای تحقیقات آتی در این زمینه بگشاییم. از مشکلات عمده در این راه تفاوت اساسی ساختار داستان های عارفانه با داستان های عامیانه بود شاید اگر دو ساختار یکسان و مشابه را موضوع تحلیل قرار می دادیم تا حدودی کار خود را با سهولت بیشتری به انجام می رساندیم. اما سرانجام با سعی و اهتمام فراوان توانستیم خویشکاریها را مشخص و در توالی هم مرتب کنیم. از دیگر مشکلات موجود انتخاب و گزینش حکایات قابل بررسی از میان آنهایی بود که فقط نام حکایت داشتند مانند داستان (روزی با جماعت صوفیان) یا فصول چهارم ودوازدهم (داستان لغت موران). پس از مرحله مطالعه روند افقی داستان ها به مطالعه عمودی داستان ها یعنی بررسی مناسبات جانشینی و دسته بندی خویشکاری هایی که معنای واحدی در روند داستان داشتند پرداخته شد که در عین جذابیّت و زیبایی بسیار وقت گیر و مشکل بود. البته این کار پس از مشخص کردن جایگاه سازه های هر کدام در جدول مقایسه ای صورت گرفت. جداسازی واحدهای ساختاری نیاز به تأمل و دقت و قدرت تحلیل بیشتر داشت و بدون انجام آن رسیدن به واریانت ها ممکن نبود؛ در پایان فهرست اختصارات آنها آمده است. پس از آن نحوه حرکت ها در داستان بررسی و مشخص شد که مطابق با نموداری است که برای هر داستان ارائه می شود در داستان هایی که تک خطی نمودار می شوند یک حرکت وجود دارد و داستان هایی که تلفیق چندگانه ای از نمودار ها دارند حرکتها هم از چند مرحله انفصال و اتصال تشکیل می شوند. پس از تعیین حرکت ها به بررسی شخصیت ها و شیوه های شخصیت پردازی پرداخته شد. همچنین در فصل هفتم به بررسی نمادها پرداخته شده به روش الفبایی معدد گردیدودر بخش خلاصه داستان ها هر کدام از رموز با عدد مربوط به آن در داخل علامت [ ] ارجاع داده شده است . کلید واژگان: سهروردی ـداستان های فارسی-ولادیمیر پراپ- ریخت شناسی. و شخصیت نام و نام خانوادگی: بهناز منصور سیف آباد رشته تحصیلی: زبان و ادبیات فارسی استاد راهنما: دکتر سهیلا صلاحی مقدم استاد مشاور: دکتر نسرین فقیه ملک مرزبان تاریخ دفاع: اسفند 1388 چکیده: از آنجا که عارفانه ها از جمله منابع اساسی فرهنگ و ادبیات ایران است و رساله سهروردی به عنوان یکی از شاخصه های ارزنده ادبیات عرفانی است؛ آن را انتخاب نمودیم تا هر چه بیشتر با شیوه گفتار و شکل شناسی آثار او آشنا شویم. بدین منظور روش کار ولادیمیر پراپ را در حکایت ها به کار بردیم تا با تجزیه و تحلیل سازه ها و بررسی روابط آنها و ارائه الگویی، راه را برای تحقیقات آتی در این زمینه بگشاییم. از مشکلات عمده در این راه تفاوت اساسی ساختار داستان های عارفانه با داستان های عامیانه بود شاید اگر دو ساختار یکسان و مشابه را موضوع تحلیل قرار می دادیم تا حدودی کار خود را با سهولت بیشتری به انجام می رساندیم. اما سرانجام با سعی و اهتمام فراوان توانستیم خویشکاریها را مشخص و در توالی هم مرتب کنیم. از دیگر مشکلات موجود انتخاب و گزینش حکایات قابل بررسی از میان آنهایی بود که فقط نام حکایت داشتند مانند داستان (روزی با جماعت صوفیان) یا فصول چهارم ودوازدهم (داستان لغت موران). پس از مرحله مطالعه روند افقی داستان ها به مطالعه عمودی داستان ها یعنی بررسی مناسبات جانشینی و دسته بندی خویشکاری هایی که معنای واحدی در روند داستان داشتند پرداخته شد که در عین جذابیّت و زیبایی بسیار وقت گیر و مشکل بود. البته این کار پس از مشخص کردن جایگاه سازه های هر کدام در جدول مقایسه ای صورت گرفت. جداسازی واحدهای ساختاری نیاز به تأمل و دقت و قدرت تحلیل بیشتر داشت و بدون انجام آن رسیدن به واریانت ها ممکن نبود؛ در پایان فهرست اختصارات آنها آمده است. پس از آن نحوه حرکت ها در داستان بررسی و مشخص شد که مطابق با نموداری است که برای هر داستان ارائه می شود در داستان هایی که تک خطی نمودار می شوند یک حرکت وجود دارد و داستان هایی که تلفیق چندگانه ای از نمودار ها دارند حرکتها هم از چند مرحله انفصال و اتصال تشکیل می شوند. پس از تعیین حرکت ها به بررسی شخصیت ها و شیوه های شخصیت پردازی پرداخته شد. همچنین در فصل هفتم به بررسی نمادها پرداخته شده به روش الفبایی معدد گردیدودر بخش خلاصه داستان ها هر کدام از رموز با عدد مربوط به آن در داخل علامت [ ] ارجاع داده شده است . کلید واژگان: سهروردی ـداستان های فارسی-ولادیمیر پراپ- ریخت شناسی. و شخصیت